Το ναυάγιο της Φρεγάτας "Μέδουσα" - Théodore Géricault

O Jean Louis Theodore Gericault γεννήθηκε το 1791 στη Ρουέν και πέθανε μόλις το 1824 στο Παρίσι. Ανήκε στους ιμπρεσσιονιστές ζωγράφους.

Ο παραπάνω πίνακας ονομάζεται «Το ναυάγιο της φρεγάτας Μέδουσας» (Le naufrage de la Meduse) και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου. Αφορμή για το έργο έδωσε η έκθεση ενός από τους διασωθέντες από το ναυάγιο της φρεγάτας Μέδουσας, που έγινε το 1816. Το πλοίο ανήκε στο γαλλικό στόλο και μετέφερε καταδίκους στη Σενεγάλη. Επειδή είχε για διοικητή έναν άπειρο ναυτικό, το πλοίο βούλιαξε και 150 ναυαγοί φορτώθηκαν σε μια σχεδία Η σχεδία αρχικά ρυμουλκήθηκε από ναυαγοσωστικό αλλά όταν τα σχοινιά έσπασαν, αφέθηκε να παραδέρνει στην τρικυμισμένη θάλασσα. Πάνω στη σχεδία έλαβαν χώρα τρομερές σκηνές, με δολοφονίες, ακόμα και κρούσματα κανιβαλισμού. Για το συμβάν θεωρήθηκε υπεύθυνη η κυβέρνηση, η οποία, για πολιτικούς λόγους είχε διορίσει το συγκεκριμένο (ανίκανο όπως αποδείχθηκε) κυβερνήτη.

Ο Gericault αποφάσισε να αποτυπώσει τη στιγμή που οι ελάχιστοι επιζώντες (καμιά 10ριά) αντικρίζουν στον μακριά στον ορίζοντα το πλοίο της σωτηρίας τους και προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή του με χειρονομίες. Το έργο κατασχέθηκε αμέσως από την κυβέρνηση.

Από τεχνικής απόψεως, το έργο αποδίδεται σε τρία επίπεδα, με πυραμιδωτή δομή. Στο πρώτο επίπεδο εμφανίζονται οι νεκροί και ένας πατέρας που κρατά το νεκρό παιδί του στη σχεδία. Ανεβαίνοντας στην πυραμίδα, σε δεύτερο επίπεδο βρίσκονται αυτοί που προσπαθούν να ανασηκωθούν για να δουν το πλοίο της σωτηρίας και στην κορυφή αυτοί που χειρονομούν για να τους δει το πλοίο. Στη βάση της πυραμίδας βρίσκεται ο θάνατος και ανεβαίνοντας προς τα πάνω εμφανίζεται η ελπίδα για τη ζωή. Πρόκειται για έναν πίνακα με έντονα τα στοιχεία του ρεαλισμού και της τραγικότητας. Χωρίς ήρωες, με καθημερινούς ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τη ζωή και το θάνατο. Στον πίνακα αυτό φαίνεται η ιδιαίτερη ικανότητα του Gericault στην ψυχολογική ανάλυση, κάτι που φαίνεται ιδιαίτερα στην έκφραση του πατέρα αλλά και αυτών που προσπαθούν να ανασηκωθούν. Αυτό μπορείτε να το διαπιστώσετε και από άλλους πίνακες του Gericault, με θέμα «ψυχικά διαταραγμένες γυναίκες», που θα σας δώσω σε επόμενα posts.

Σας παραθέτω αυτό τον πίνακα με μία κριτική βασισμένη στο βιβλίο του καθηγητή Κου Χρύσανθου Χρήστου (H Ευρωπαϊκή ζωγραφική του 19 ου αιώνα, Αθήνα 1983). Η πρώτη επαφή μου με τη ζωγραφική του 19 ου αιώνα έγινε το 1987, παρακολουθώντας τα μαθήματα του καθηγητή Κου Νικόλαου Ζία, με την ιδιότητά μου ως φοιτητή της φιλοσοφικής σχολής Αθηνών.